تاریخچه و آداب و روسوم عید نوروز

منشا پیداش نوروز کجاست؟

نوروز یک جشن قدمی و کهن از اقوام متعددی است که به ارث رسیده است اما شناسنامه ایرانی به خود گرفته و از آن به عنوان نماد پیوند دهنده افراد و اقوام ایرانی وایران یاد می شود . نوروز ، با عوان رسمی (روز بین المللی نوروز) ،توسط یونسکو به عنوان میراث فرهنگی و معنوی بشر به ثبت رسیده است و این روز یکی از روزهای مقدس و اعیاد مذهبی زرتشتیان و بهاییان نیز به شمارمی رود .همچنین در شاهنامه د باره نوروز اینگونه نوشته شده است :جمشید در حال گذشتن از اذربایجان بوده است که دستور می دهد برایش تختی قرار دهند ،سپس با تاجی پر زرق و برق روی آن تخت می نشیند و با تابش نور خورشید به آن تاج زرین ،روشنایی و نور فراوانی دنیا را فرا می گیرد و به خاطر شادمانی مردم آن را نوروز می نامند .

فروردین

ماه فروردین به فروهر ها یا فروشی ها تعلق دارد. جشن نوروز نیز در واقع نمادی از سالگرد طبیعت از خواب زمستانی است که به حیات منتهی می شود.فروهر یکی از نیروهای غیر مادی در وجود انسان است و در واقع نوعی همزاد آدمیان که بیش از آفرینش مادی مردمان در جهان مینوی به وجود می آید و بعد از مرگ آدمیان نیز دوباره به جای نخستین خویش باز میگردد .در تاریخچه آداب و روسوم عید نوروز نوشته شده است که ایرانیان باستان تنها قهرمان را فروهر می دانستند اما بعد ها پرهیزگاران نیز از این نعمت برخوردار شده اند .آن ها سالی یک بار برای دیدار بازماندگانشان در خانه های خویش فرود می آیند و اگر خانه را درخشان و تمییز ببینند ورود آن ها موجب خیر و برکت خواهد شد . اگر خانه را درهم و آشفته ببینید ،برای آن ها طلب برکت نخواهندکرد .

عید نوروز چیست؟

تاریخچه آداب و روسوم نوروز این روز در ایران و افغانستان نوید دهنده سال جدید است . نوروز در کشور هایی مثل تاجیکستان ،روسیه ، ترکمنستان ،هند،پاکستان، قرقیزستان، سوریه ، عراق ، گرجستان ، جمهوری آذربایجان ، آلبانی ، چین و ازبکستان ،تعطیل رسمی است و مردم به جشن و پایکوبی می پردازند. ما این جشن باستانی و کهن را از اقوام مختلفی در منطقه به ارث برده ایم. جشنی که با رنگ و بویی ویژه ،هویتی ایرانی گرفته و نماد پیوند اقوام و مردمان ایران است. نوروز را شروع رستاخیز طبیعت ،موعد و رویش و تولد نباتات میدانیم و باورمان براین است که همگام با طبیعت ،ما نیز باید روزگار نو و تازه ای را با روح و روان تازه و پوشیدن لباس نو آغاز کنیم . شروع جشن نو با اعتدال بهاری همزمان است . موعدی که خورشید در حرکت ظاهری اش در ابتدای برج حمل ،استوای زمین را قطع می کند و ساعات روز و شب باهم برابر می شود .در تقویم خورشیدی ،لحظه تحویل سال ،اولین روز (هرمز روز یا اورمزد روز ) از ماه فروردین شروع می شود.

ریشه یابی واژه نوروز

واژه نوروز از زبان فارسی میانه گرفته شده که ریشه در زبان اوستایی دارد .مورخان معادل اوستایی آن را NAVAKARAOKAH حدس زده اند . امروزه در فارسی این واژه برای این دو معنی استفاده می شود:

نوروز عام:روز آغاز اعتدال بهاری (برابری شب وروز ) و آغاز سال نو

نوروز خاص : روز ششم فروردین با نام روز خرداد

ایرانیان باستان از نوروز به عنوان ناوا سردا یعنی سال نو یاد می کردند .مردمان ایرانی آسیایی میانه در دوره های سغدیان و خوارزمشاهیان ،نوروز را نوسارد و نوسارجی ، به معنای سال نو می خواندند. به عقیده احسان یار شاطر ،بنیان گذار دانشنامه ایرانیکا ، بادتوجه به قواعد آوا شناسی ،نگارشی این واژه در الفبای لاتین به صورت NOWRUZ توصیه می شود (وی در رابطه تلفظ فارسی را مبنا قرار داده است )امروزه در نوشته های یونسکو و بسیاری از متون سیاسی این شکل از املا استفاده می شود .

نوروز سمبل پیروزی

در تاریخچه آداب و روسوم نوروز آمده است که نوروز سمپل پبروزی خوبی بر بدی است به این دلیل رسم دعای ریپثون در نوروز انجام می شود. غلبه گرمای نیمروز و ماه های تابستان است با حمله غول زمستان به زمین ریپثون به زیر زمین می رود تا آبهای زیر زمینی را گرم نگه دارد و با اینکار گیاهان و ریشه درختان را از مرگ نجات دهد گرما در بهار نمادی است از پیروزی خوبی بر بدی به همین علت جسن دعای مخصوص در مراسم نوروز به ریپثون تعلق میگیرد .

در دوره سلجوقیان ، به دستور شاه سلجوقی تعدادی از ستاره شناسان از جمله خیام برای بهبود تقویت ایرانی دعوت شدند . در آن زمان نوروز را اول بهار زمان وارد شدن آفتاب به ماه فروردین و آن را اول سال نامیدند. این گاهشمار که به تقویم جلالی معروف شد ،برای تثبیت نوروز در آغاز بهار ،این طور وضع شد که هر پهارسال یکبار و یا هر پنج سال یک بار تعدادروز های سال بجای 365 روز 366 روز در نظر گرفته شود . آغاز این تقویم از سال 392 هجری بود .

روز جهانی عید نوروز

مجمع عمومی سازمان ملل ، نوروز را که ریشه ایرانی دترد در تقویم خود ثبت کرده است . در تاریخ 8 مهر 1388 ،سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد یونسکو نوروز را به عوان میراث جهانی به ثبت رساند.

آداب و روسوم عید نوروز در ایران

چهارشنبه سوری : مراسم نوروز از مجموعه ای از جشن ها و مناسبت ها تشکیل شده است .جشن نوروز ابتدا با آداب و روسوم چهارشنبه سوری شروع می شود . سپس نوبت به آخرین پنج شنبه سال و رفتن به مزار در گذشتگان می رسد .

خانه تکانی

در تاریخچه آداب و روسوم عید نوروز نظافت وسایل خانه و اسباب و اثاثیه و گردگیری ،شستشو و تمیز میشود . همچنین مردم کشور هایی مثل افغانستان و تاجیکستان هم پیرو این رسم هستند.

افروختن آتش

از دوران کهن ، رسم آتش افروختن نیز متئاول بوده است . این رسم در ایرن ،آذربایجان و بخش هایی از افغانستان در قالب روشن کردن آتش در آخرین چهارشنبه سال مرسوم بوده است .

سفره عید نوروز هفت سین

درتاریخچه آداب و روسوم عید نوروز پهن کردن سفره عید نوروز نیز آورده شده است . عناصر این سفره که در ایران سفره هفت سین نام دارد به دو نوع تقسیم میشود:

عناصری که جنبه نمادین دارند :مثل سیر ،سکه ،سبزه ،سنو ،سیر و قرآن و ...

عناصری که جنبه خوراکی و پذیرایی از مهمان را دارند : مثل انواع و اقسام آجیل ،شیرینی سنتی و تمروزی

در قرن های گذشته اکثر مردم فقط می توانستند سالی یکبار پلو بخورند که آن هم شب نوروز بود . در این شب همه یا اکثر مردم پلو می ریخند و از این پلوی نوروزی برای فقرا ،سلمانی ها ،حمامی ها ،کدخدا و روحانی های محل پیشکشی می بردند .

شرح معنای نمادین هفت اقلام سفره هفت سین

سبزه:از کاشت گندم حاصل می شود و نماد تولد دوباره ی طبیعت است

سمنو:خوراکی شیری شبیه پودینگ که جوانه های گندم تهیه می شود و نماد لحظات شیرین زندگی است

سیب : سیب سرخ نماد زیایی است

سنجد: میوه ای شیرین به اندازه توت سفید است و نماد عشق می باشد

سیر: نماد سلامت است

سماق: ادویه ایرانی که نماد رنگ سپیده دم قبل از طلوع خورشید و پیروزی نور برتاریکی است

سرکه » نماد صبر و کهنسالی است.